آیا اشعه رادیولوژی دهان و دندان برای بدن مضر است؟
رادیولوژی دهان، فک و صورت یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص در دندانپزشکی مدرن است. این روش به دندانپزشک و رادیولوژیست کمک می‌کند مشکلاتی که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند را شناسایی کنند. با این حال، بسیاری از بیماران هنگام شنیدن واژه «اشعه» دچار نگرانی می‌شوند و آن را با خطرات جدی سلامتی مرتبط می‌دانند. برای رفع این ابهامات، لازم است تفاوت بین واقعیت‌های علمی و باورهای اشتباه روشن شود.
اشعه رادیولوژی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
اشعه ایکس نوعی انرژی الکترومغناطیسی است که توانایی عبور از بافت‌های نرم بدن را دارد. وقتی این اشعه از بدن عبور می‌کند، بسته به چگالی بافت‌ها (مانند استخوان، دندان یا لثه)، بخشی از آن جذب می‌شود و بخشی عبور می‌کند. نتیجه این فرایند، تصویری دقیق از ساختارهای داخلی است که برای تشخیص پوسیدگی، ضایعات، شکستگی‌ها یا ناهنجاری‌ها استفاده می‌شود.
باور اشتباه ۱: «اشعه رادیولوژی همیشه خطرناک است»
واقعیت: میزان اشعه در رادیولوژی دهان و دندان بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که بتواند برای بدن خطری جدی ایجاد کند. به عنوان مثال:
- یک عکس تک‌دندان تقریباً معادل چند ساعت قرار گرفتن زیر نور طبیعی خورشید است.
- عکس OPG (پانورامیک کل دهان) معادل چند روز دریافت اشعه طبیعی محیط است.
- یک پرواز تهران به استانبول میزان بیشتری از اشعه کیهانی نسبت به یک رادیوگرافی دندانی به بدن وارد می‌کند.
این مقایسه‌ها نشان می‌دهد که دوز اشعه در رادیولوژی دندان بسیار پایین و کنترل‌شده است.
باور اشتباه ۲: «اشعه رادیولوژی باعث سرطان می‌شود»
واقعیت: ارتباط مستقیم بین دوز پایین رادیولوژی دندان و سرطان تاکنون اثبات نشده است. بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، دوز اشعه‌ای که بیماران در این تصویربرداری‌ها دریافت می‌کنند، کمتر از آن است که خطر جدی برای بروز سرطان داشته باشد. با این حال، متخصصان همواره اصل ALARA (یعنی «حداقل اشعه لازم») را رعایت می‌کنند تا مطمئن شوند بیمار فقط کمترین مقدار مورد نیاز اشعه را دریافت کند.
باور اشتباه ۳: «زنان باردار به هیچ عنوان نباید رادیولوژی انجام دهند»
واقعیت: در دوران بارداری باید تا حد امکان از انجام رادیولوژی پرهیز شود، اما اگر شرایط اضطراری پیش آید و تشخیص دقیق ضروری باشد، با رعایت اصول ایمنی مانند استفاده از پوشش‌های سربی محافظتی، انجام رادیولوژی دهان و دندان خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت. در واقع، عفونت‌های درمان‌نشده دندانی می‌توانند برای مادر و جنین خطرناک‌تر از یک رادیوگرافی باشند.
مزایای دریافت نوبت در رادیولوژی دکتر کاوسی
برخی از افراد به دلیل مشغله های زیاد فرصت ندارند در طول روز برای دریافت خدمات تصویربرداری به کلینیک مراجعه نمایند. اما شما می‌توانید در هر ساعت از شبانه روز برای دریافت نوبت به وبسایت کلینیک کاوسی مراجعه نمایید. ما یک کلینیک خاص هستیم که همه روزه پذیرای شما هستیم. چنانچه یک مورد اورژانسی داشته باشید یا یک ویزیت معمولی، ما همیشه آماده خدمت‌رسانی به شما هستیم. 😊
باور اشتباه ۴: «کودکان نباید رادیولوژی انجام دهند»
واقعیت: در کودکان هم رادیولوژی در صورت نیاز بالینی انجام می‌شود. دستگاه‌های دیجیتال جدید به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دوز اشعه برای کودکان تا حد زیادی کاهش یابد. در مواردی مانند تشخیص پوسیدگی‌های پنهان، بررسی وضعیت رویش دندان‌ها یا مشکلات ارتودنسی، استفاده از رادیولوژی ضروری است.
مزایای مهم رادیولوژی دهان و دندان
- تشخیص دقیق پوسیدگی‌های مخفی که در معاینه معمولی دیده نمی‌شوند.
- بررسی ریشه‌ها و بافت‌های اطراف دندان پیش از درمان‌های ریشه یا جراحی.
- کمک به برنامه‌ریزی ایمپلنت برای جایگذاری دقیق و ایمن.
- تشخیص بیماری‌های فک مانند کیست‌ها، تومورها یا ضایعات استخوانی.
- پشتیبانی از درمان‌های ارتودنسی با بررسی موقعیت دندان‌های نهفته.
- پیگیری درمان‌ها و اطمینان از موفقیت آن‌ها.
تکنولوژی‌های جدید برای ایمنی بیشتر
امروزه بیشتر مراکز تخصصی از رادیولوژی دیجیتال استفاده می‌کنند. این فناوری مزایای زیادی دارد:
- کاهش ۶۰ تا ۹۰ درصدی دوز اشعه نسبت به فیلم‌های قدیمی.
- کیفیت تصویر بالاتر و امکان بزرگ‌نمایی برای تشخیص دقیق‌تر.
- سرعت بیشتر در تهیه و مشاهده تصویر.
- عدم نیاز به مواد شیمیایی ظهور فیلم، که به محیط زیست آسیب می‌رساند.
همچنین فناوری سی‌بی‌سی‌تی (CBCT) امکان تصویربرداری سه‌بعدی با کمترین میزان اشعه ممکن را فراهم کرده و انقلابی در تشخیص و درمان‌های پیچیده ایجاد کرده است.
چه کسانی باید بیشتر احتیاط کنند؟
- زنان باردار (به‌ویژه سه ماهه اول بارداری)
- کودکان خردسال
- بیمارانی که نیاز به تعداد زیادی عکس در مدت کوتاه دارند
در این موارد، رادیولوژیست همیشه ارزیابی می‌کند که آیا عکس‌برداری ضروری است یا می‌توان با روش دیگری به نتیجه رسید.
پرسش‌های پرتکرار بیماران
۱. آیا انجام مکرر رادیولوژی دندان مضر است؟
خیر. اگرچه دریافت اشعه باید محدود باشد، اما دوز هر تصویر بسیار پایین است و حتی در صورت نیاز به چندین عکس در طول سال، آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. پزشکان همیشه نیاز واقعی به عکس‌برداری را می‌سنجند.
۲. آیا استفاده از پیش‌بند سربی ضروری است؟
بله. پیش‌بند و یقه تیروئید سربی به‌عنوان لایه محافظ، میزان اشعه‌ای را که به اندام‌های حساس می‌رسد به حداقل می‌رساند. این ابزارها به‌خصوص برای کودکان و زنان باردار اهمیت زیادی دارند.
۳. چه تفاوتی بین رادیولوژی دیجیتال و سنتی وجود دارد؟
رادیولوژی دیجیتال اشعه کمتری به بیمار می‌رساند، تصاویر واضح‌تر و سریع‌تر ارائه می‌دهد و از نظر زیست‌محیطی نیز ایمن‌تر است. در مقابل، روش‌های قدیمی هم اشعه بیشتری داشتند و هم کیفیت تصاویر پایین‌تر بود.
۴. آیا اشعه رادیولوژی می‌تواند به دندان‌ها یا لثه‌ها آسیب بزند؟
خیر. اشعه ایکس فقط از بافت‌ها عبور می‌کند تا تصویر ایجاد کند و هیچ اثری روی ساختار دندان یا لثه باقی نمی‌گذارد.
۵. اگر بیمار دچار بیماری خاصی مثل کم‌خونی یا مشکلات ایمنی باشد، می‌تواند رادیولوژی انجام دهد؟
بله. رادیولوژی دهان و دندان منع خاصی برای این بیماران ندارد، زیرا دوز اشعه بسیار پایین است. البته بهتر است پزشک معالج را در جریان بگذارید.
توصیه پایانی به بیماران:
همیشه درباره نگرانی‌های خود با دندانپزشک یا رادیولوژیست صحبت کنید. پرسش درباره نوع دستگاه، میزان اشعه و اقدامات حفاظتی حق شماست و دانستن این اطلاعات به آرامش ذهنی و اطمینان خاطر شما کمک می‌کند.
دعوت به اقدام
اگر به دنبال انجام رادیولوژی دهان، فک و صورت با جدیدترین تجهیزات دیجیتال و کمترین میزان اشعه هستید، می‌توانید به مرکز تخصصی رادیولوژی دکتر امین کاوسی در اهواز مراجعه کنید.اینجا، سلامت و آرامش خاطر شما اولویت ماست. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت، همین امروز اقدام کنید.
جمع‌بندی
اشعه رادیولوژی دهان و دندان در دوزهای پایین و تحت نظارت متخصص، خطر جدی برای بدن ایجاد نمی‌کند. نگرانی‌های رایج بیشتر ناشی از اطلاعات ناقص یا باورهای قدیمی هستند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی‌های دیجیتال، دوز اشعه به شدت کاهش یافته و مزایای تشخیصی این روش بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است.
